Anayasa ve İş Kanunu kapsamında güvence altına alınan yıllık ücretli izin hakkı, çalışanların en temel haklarından biridir. Fakat birçok vatandaş, bu hakkın kullanılmaması durumunda ne olacağı hakkında yeterince bilgi sahibi değil. Belirli koşullar altında yıllık izin karşılığı ücret alınabilir.
İŞTEN AYRILMADAN İZİN ÜCRETİ TALEP EDİLEMİYOR
Yıllık izin, dinlenme amacıyla verilen bir hak olup, bu sürenin ücreti, iş sözleşmesi devam ederken talep edilemez. Ancak iş sözleşmesi sonlandırıldığında, kullanılmayan izin günleri için ücret ödenmesi yasal bir zorunluluk haline gelir. Bu durum, hem işten çıkarılma hem de istifa durumunda geçerlidir.
İŞVEREN İZİN KULLANILDIĞINI BELGELEMEK ZORUNDA
Bazı işverenler, gerçekte izin vermemelerine rağmen evrak üzerinde öyle görünebilir. Ancak yasaya göre, yıllık izinlerin gerçekten kullanıldığını kanıtlama sorumluluğu işverene aittir. İzin defteri, onaylı formlar veya benzer belgeler kullanılmalıdır. Zorla imzalatılan belgeler kabul edilmez.
KULLANILMAYAN İZİNLER 5 YIL İÇİNDE TALEP EDİLMELİ
İşten ayrıldıktan sonra kullanılmayan izin ücretlerini talep etmek isteyen vatandaşların bu talebi en geç 5 yıl içinde yapmaları gerekmektedir. Aksi takdirde zamanaşımı uygulanır ve ödeme hakkı kaybolur. Bu süre içinde yasal yollara başvurulmalıdır.
ZORLA İZİN GÖSTERİLEN İŞÇİLER NE YAPABİLİR?
Gerçekte çalışan ama evrak üzerinde izinli gösterilen işçiler, bunu kanıtlamak için e-posta kayıtları, giriş-çıkış saatleri veya tanık ifadeleri kullanabilir. Bu tür kanıtlar mahkemede sunulduğunda, hak kayıplarının önüne geçilebilir.
İZİN ÜCRETİ NASIL HESAPLANIR?
İşten ayrılan bir çalışanın kullanılmayan izin ücreti, son brüt maaşına göre hesaplanır. Bu tutardan sosyal güvenlik primi, işsizlik sigortası, gelir vergisi ve damga vergisi kesinti yapılır. Ödemenin asgari ücretin 7,5 katını aşması durumunda, sadece fazla olan kısım gelir vergisine tabi olur.
YILLIK İZİN SÜRELERİ VE KURALLAR
Yıllık izin süresi, çalışanın işyerindeki kıdemine bağlı olarak belirlenir:
- 1 ila 5 yıl arasında çalışanlara en az 14 gün,
- 5 ila 15 yıl arasında çalışanlara en az 20 gün,
- 15 yıl ve üzeri çalışanlara en az 26 gün izin verilir.
Ayrıca 18 yaş altı ve 50 yaş üstü çalışanlar için en az 20 gün izin zorunludur. İzinler genellikle bölünemez ancak işçi ile işveren anlaştığında, en az 10 gün kesintisiz olmak şartıyla geri kalan günler bölünebilir. Ücretsiz izinler yıllık izin sayılmaz.
